piątek, 26 października 2018

Kapitał społeczny




Wielu znanych i cenionych socjologów pisało o tym, że dla rozwoju państwa najważniejszy jest kapitał społeczny czyli to, co wytwarza się w przestrzeni miedzy ludźmi. I to od niego zależy powodzenie przemian cywilizacyjnych, pomyślność i dobrobyt. Oryginalna (przynajmniej u nas) jest też teza o znaczącym wpływie kultury na sukcesy gospodarcze społeczeństw (Fukuyama, Hausner).

Kapitał społeczny  w życiu codziennym to m.in. zaufanie,  życzliwość, otwartość, tolerancja. Kapitał społeczny w ekonomii  wyraża się w aktywności, innowacyjności, satysfakcji z pracy. Kapitał społeczny w polityce to silne społeczeństwo obywatelskie, ruchy samorządowe, działania prospołeczne.

Profesor Sztompka w swojej książce "Kapitał społeczny.Teoria przestrzeni międzyludzkiej" przypomina m.in. niemieckiego socjologia Ralfa Dahrendorfa, który wprowadził metaforę trzech zegarów. Zegar polityczny, który bije najszybciej  ponieważ podstawowe zmiany konstytucyjne i prawne można wprowadzić w kilka miesięcy wywracając poprzedni ustrój. Zegar ekonomiczny jest już wolniejszy gdyż zmiany w gospodarce (np. z państwowej na wolnorynkową) trwają latami. Najwolniejszy jednak jest zegar społeczny, ponieważ  przestawienie mentalności i kultury ze zniewolonego homo sovieticus do demokracji i wolności trwa przez pokolenia.

Państwo powinno dbać o kapitał społeczny tworząc jak najlepsze warunki do jego zaistnienia. Niestety, najczęściej rządy liberalne/demokratyczne mają tendencję do pomijania  tego "trzeciego zegara" i lekceważą znaczenie budowania kapitału społecznego, wierząc w cudowną moc wolnego rynku, który w takich krajach jak nasz opiera się głównie na tańszej sile roboczej i konsumpcji. Paradoksalnie,  rządy autokratyczne znają siłę kapitału społecznego, wiedzą,  że bez niego żadna zmiana/rewolucja nie dokona się albo będzie niedokończona. A to, że działając na emocjach negatywnych  bardziej go niszczą niż budują, to już zupełnie inna sprawa.


Bibliografia:

(2016) Sztompka Piotr, Kapitał społeczny. Teoria przestrzeni międzyludzkiej,
Kraków:  Znak

(1997) Fukuyama Francis, Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu
Warszawa: PWN