Ekonomicznie wszystkie satrapie są takie same: władca i jego wierna, bogata elita/wasale/oligarchowie, a potem zwykle długo nic i prekariat "za miskę ryżu".
W
niedoskonałych systemach początkujących demokracji odbywają się reformy i
demontaże państwa rozłożone na lata. Zaczynają się zwykle od zmiany prawa, tak aby potem po kawałku -
zgodnie z nowymi regułami - uzyskać
władzę nad wszystkimi instytucjami państwa. Dochodzi do tego propagandowa umiejętność przekonania własnego społeczeństwa,
że wszystkie te działania są dokonywane dla podniesienia dobrobytu, wielkości, wyrównania krzywd, etc.
W
państwach z wiekową tradycją absolutystyczną, takimi jak Rosja czy Chiny proces
zawłaszczania państwa jest nadal normą historycznie usankcjonowaną i tym bardziej
trudno ją zmienić. Josif
Brodski pisał dawno temu: "...żaden kraj nie doprowadził sztuki niszczenia
dusz swoich obywateli do takiej perfekcji jak Rosja i żaden człowiek pióra nie
zdoła tego naprawić". Prawdą jednak jest też to, że zarówno elity jak i zwykli obywatele państw autorytarnych, którym udało się wyrwać do lepszego
świata, odnajdują się w nim doskonale.
Problem jednak w tym, że co jakiś czas pojawia się ktoś, kto przez lata utwierdzany we własnej nieomylności, bez większych problemów a nawet budząc podziw, łamiąc wszelkie reguły i opór nielicznych, decyduje się - zwykle po raz kolejny - na "poszerzenie pola władzy", zagrażający staremu porządkowi świata . Wtedy, jeżeli uda mu się wywrócić wszystko do góry nogami, to według zasady pars pro toto - zostanie uznany za niepoczytalnego. Świat wróci do normy aż do pojawienia się nowego „wariata”.
Bibliografia
Astolphe
de Custine , Listy z Rosji, Wydawnictwo Aramis, Kraków 1989
Josif Brodski, Dyptyk petersburski, czyli przewodnik po przemianowanym
mieście, Zeszyty Literackie, Warszawa 2003
Władisław Inoziemcew, Nienowoczesny
kraj. Rosja w świecie XXI wieku, Agora, Warszawa, 2020
Antoni Styrczula, Rosyjska mania na punkcie Ukrainy, Biełsat, 26
stycznia 2022
Witold Gadomski, Nie wierzę w rosyjską duszę, Gazeta Wyborcza, 27 marca
2022