Oni

Są pisarze niezwykle irytujący, którzy mają do tego niezwykły, profetyczny wręcz timing. Posiadają  wyostrzony  zmysł widzenia świata, który ubrany jeszcze w ich obsesje/idiosynkrazje staje się literackim? "poszerzeniem pola walki". To oczywiście Houellebecq, który trafił swoimi  "Cząstkami elementarnymi" w rozpoczynający się kryzys liberalnych idei Zachodu. Premiera jego następnej powieści "Platforma" zbiegła się z atakami na WTC w 2001 r., a wydana w tym rok "Uległość" zaistniała we Francji w dniu zamachu na Charlie Hebdo, u nas pojawiła się teraz, w czasie wielkiej wędrówki ludów, jałowych dyskusji  i mocno spóźnionych reakcji polityków. Można nie lubić Houellebecqa  ale jego szydercza, prowokacyjna ironia działa jednak otrzeźwiająco. Wszystkie jego powieści  i on sam były przyczynkiem do zajadłych debat publicznych o "stanie świata" i pod tym względem  jest to  chyba najbardziej "dyskusyjny" pisarz naszych czasów.  Czytając "Uległość" Houellebecqa, mimo całej grozy problemu my/oni, ma się przynajmniej chwilę dystansu spowodowaną  zamierzoną przez autora  śmiesznością zaistniałych w tej powieści zdarzeń/obserwacji.

O tym jak trudno być przyzwoitym i zachować twarz w świecie bezwzględnej walki o władzę,  dominację i zachowanie status quo  pisał też kiedyś Coetzee. Problemy te przejmujące są zwłaszcza w jego  metaforycznej, wieloznacznej,  biblijno/conradowskiej powieści "Czekając na barbarzyńców", w której wysiłek etycznej/ludzkiej  postawy kończy się katastrofą.

Tego lata ukazała się też niezwykle elegancka, debiutancka powieść angielskiego dziennikarza i podróżnika Lawrence'a Osborne'a "Przebaczenie". Muszę przyznać, że urzekł mnie , plastyczny, pastelowy, zniuansowany styl Osborne'a, w którym opisuje dramatyczną historię zderzenia kultury liberalnej  Europy z tradycyjnym Wschodem. Spokojna, chłodna narracja z kryzysem osobowości i gorącym Marokiem w tle.

Postaci i wydarzenia  z tych trzech powieści nakładają mi się na oglądane od tygodni telewizyjne obrazy tułaczego exodusu zdesperowanych ludzi, gnanych nadzieją na lepsze życie. Oby  było im dane, tylko gdzie ono jest?

                           

                                                 

Uległość / Michel Houellebecq   
Wydawnictwo W.A.B. , Wrzesień 2015

Przebaczenie / Lawrence Osborne   
Wydawnictwo Znak,  Czerwiec 2015

Czekając na barbarzyńców /John Maxwell Coetzee
Wydawnictwo  Znak, 2003